[S]i artes omnis [sic] quae seculorum infoelicitate iam prope occiderant uno hoc coelesti artificio imprimendi restauratae sint multa nomirum illis debemus quorum operarebus et ingenio id factum est et tot librorum volumina q[uod] emendatissime impressa nobis reddita sunt. Lingua latina potissimum orbis nostri decus iam prope ad nihilum redacta una hac germanorum arte revixit et complures ante hac qui loquebantur nunc latine loqui coeperunt. Iuris Civilis scientia sine qua maxima quaeque regna parvo tempore dilabuntur perbrevi ut spero cum magna nostrorum hominum gloria ad illam pristinam observationem dignitatemque restituetur. Etsi vel magnae pecuniarum summae quibus ii libri vendebantur vel parva librorum copia et eorum quidem qui mendosi fuerant multos admodum ad hoc studio deterruit nunc merito omnes ad divinam han[c] scientiam aspirabunt qua nulla utilior nullaq[ua] melior reperiri potest. In qua una omnis romanorum eloquentia quae preclaris || rebus gestis haud minor fuit recondita est. Cui sum Italiae omnes urbes operam impendunt. Tum vel maximam Augusta Perusia praeter ceteras ut armis sic legibus gloriam assecuta est, maioremque in dies unius almae domus Sapientiae Veteris perusinae scolastici Iacobi Languenbeke Saxonis et Ioannis Wydenast Sicambri singulari beneficio. Et coelandi sculpendique Henrici Clayn Svevi arte consequetur illorum enim impensis et huius ingenio ffm vetus quo nullum nostra secula quod ad antiquas illas Pisanorum pandectas propius accederet habuere diligenter Perusii impressus est. Vos itaque legum studiosi vestrae si patriae cui post deum immortalem plura debemus aut propinquis honori aut utilitati esse. aut summi cuiusque magistratus munus gerere velitis. Huic toto pectore incumbatis et id quod parvo iam precio venditor si quam ex studio civilis sapientiae laudem expectatis vos penes q. primum habeatis.
[Jakob Langenbeke and Johannes Wydenast are named as responsibles for the edition, Henric Clayn for the printing.
The text might be attributed to both the scholars mentioned in the text as well as to Sulpitius Verulanus, author of the verses printed at the end.]
In nomine Domini Iesu Christi. Imperator Iustinianus Caesar Flauius Alamanicus Goticus Francus Germanicus Atticus Alafricus Vandalicus Pius Felix inclitus victor ac triumphator semper augustus. Theophilo [et] Dorotheo viris illustribus et antecessoribus Salutem.
Incipit: ‘[O]mnem totius rei publice nostre sanctionem esse purgatam et compositam tam in iiii libros institutionum seu elementorum quam in l. dige. seu pandectarum nec non in xii imperialium constitutionum ...’
[a4v]
Explicit: ‘... que omnia optinere sanctimus in omne evum, ab omnibus tam professoribus quam legum auditoribus et librariis et ipsis perpetuo iudicibus observanda. Data Constantinopoli domino nostro Iustiniano perpetuo Augusto ter consule.’’
[Digestum Vetus, Inscriptio/Titulus]
‘In nomine Domini Amen. Iustiniani principis perpetui augusti iuris enucleati ex omni veteri iure collecti digest[orum] seu pandect[arum] liber primus De iustitia et iure incipit. Rubrica. Ulpianus.’
Incipit: ‘[I]uri operam daturum prius nosse oportet unde nomen iuris descendat. § Est autem a iustitia appellatum nam ut eleganter Celsus diffinit Ius ... ...’
[dd12v]
‘Explicit liber secunde partis Digesti veteris foeliciter.’
Explicit: ‘... ... Et si concubinam sibi adhibuerit idem erit probandum vel dicendum.’
Digestos veteres omnisque latibus l[itter]a iuris | Pandectas p[ar]vo dis eme pauper eme. | Nam consultorum sine menda verba videbis | Cultius his nihil est utiliusque nihil. [4 lines.]
Colophon: ‘Henricus Clayn Ulmae vetusta a nobilissima Germanie civitate ortus. In augusta urbe Perusia hunc librum diligenter impressit. Anno dominico M.CCCC.Lxxvi tertio kalendas maias pontificatusque divi Sixti papae iiii, pacisque fundatori anno quinto. Valete’
[dd13r]
[Tabula]
Incipit: ‘Rubrice primi libri. De iusticia et iure... ...’
Explicit: ‘... ... Incipit liber xxiiii... De divortiis et repudiis.’
Layout: Textus inclusus (Glossa); 2 columns; Layout measurements: 353x230 (111-9-110); main text 140 (66-9-65).
Stemma editionum: princeps
Remarks: Blank the last leaf. The collation appears different in GW. Sheet size is given in the contract.
Documentary evidence of the edition (Panzanelli 2020 and bibliography); royal paper 'bolognese' is explicitly mentioned in the contract. Layout measurements: 353x230 (111-9-110); main text 140 (66-9-65). Leaf height 417 in a very trimmed copy.
